Tình trạng ô nhiễm kênh rạch và áp lực môi trường đô thị là bài toán cấp thiết tại TP HCM trong nhiều năm qua. Để giải quyết triệt để nguồn nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý, nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng đã được đầu tư và mở rộng với quy mô lớn, công nghệ hiện đại và hệ thống cống bao – trạm bơm kết nối đồng bộ.
Đây là công trình then chốt thuộc dự án cải thiện môi trường nước lưu vực kênh Tàu Hủ – Bến Nghé – Đôi – Tẻ, đóng vai trò thu gom và xử lý nước thải cho hơn 2.100 ha đô thị. Bài viết này của naphoga.shop sẽ phân tích toàn diện công suất, quy trình xử lý, tính năng công nghệ và tầm quan trọng của nhà máy Bình Hưng trong chiến lược hạ tầng kỹ thuật thành phố.
Tổng quan về dự án nhà máy nước thải Bình Hưng
Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng được xem là một trong những công trình hạ tầng kỹ thuật quan trọng nhất TP HCM, tọa lạc tại xã Bình Hưng, huyện Bình Chánh. Với vị trí biệt lập và diện tích xây dựng lên đến 42 ha, nhà máy này được thiết kế để thu gom và xử lý nước thải sinh hoạt cho hơn 2 triệu dân trong lưu vực 2.100 ha, bao gồm các quận trung tâm như 4, 5, 6, 8, 10 và 11.
Quy mô nhà máy hiện tại đạt công suất 469.000 m³/ngày đêm, là lớn nhất trong số các nhà máy đang vận hành tại TP HCM. Dự án này là gói thầu J trong tổng thể dự án Cải thiện môi trường nước TP HCM giai đoạn 2, được triển khai từ nguồn vốn vay ODA Nhật Bản kết hợp với vốn đối ứng trong nước. Tổng đầu tư toàn dự án lên tới 11.300 tỷ đồng.
Trước đó, giai đoạn 1 của nhà máy đã đi vào hoạt động từ năm 2009 với công suất 141.000 m³/ngày đêm, phục vụ cho lưu vực 825 ha, chủ yếu ở các quận 1, 2, 3 và một phần quận 10. Thành phố sau đó quyết định mở rộng giai đoạn 2 để đáp ứng nhu cầu xử lý nước thải ngày càng cao, do tốc độ đô thị hóa và tăng dân số.
Theo định hướng của TP HCM, nhà máy Bình Hưng sẽ tiếp tục được đầu tư giai đoạn 3, nâng tổng công suất lên đến 512.000 m³/ngày đêm, đồng thời mở rộng phạm vi xử lý sang các khu vực Nhà Bè, Quận 7 và khu đô thị phía Nam, góp phần thực hiện mục tiêu 100% nước thải đô thị được xử lý đến năm 2030.
Quy trình thu gom và công nghệ xử lý nước thải tại nhà máy Bình Hưng
Toàn bộ nước thải trong khu vực được thu gom qua hệ thống cống bao và cống chuyển tải dài 2,8 km, một phần của gói thầu G. Nước thải sau khi qua hệ thống cống được dẫn đến Trạm bơm Đồng Diều (quận 8). Tại đây, nước được xử lý sơ bộ để loại bỏ cát, rác, tạp chất lớn, sau đó bơm về nhà máy xử lý Bình Hưng.
Hệ thống phân phối và lắng sơ cấp
Nước thải đi vào bể phân phối trung tâm, nơi chia đều dòng chảy vào 10 bể lắng sơ cấp. Tại đây, hệ thống cào bùn và máng thu váng sẽ tách bùn tươi và váng khỏi nước. Bùn này được chuyển đến bể cô đặc trọng lực, tiếp tục xử lý trong quy trình riêng.
Giai đoạn xử lý sinh học
Sau quá trình lắng sơ cấp, nước thải được dẫn đến 10 bể sục khí, nơi diễn ra quá trình sục khí kết hợp bùn hoạt tính. Oxy được cung cấp liên tục để nuôi cấy vi sinh vật, giúp phân giải các chất hữu cơ hoà tan. Đây là công nghệ sinh học không sử dụng hóa chất, đảm bảo an toàn cho môi trường và dễ kiểm soát.
Lắng thứ cấp và khử trùng
Nước sau sục khí tiếp tục qua 10 bể lắng thứ cấp, tại đây bùn hoạt tính được lắng xuống và tách ra khỏi nước sạch. Phần nước phía trên được dẫn đến bể khử trùng bằng Javen (NaOCl) để tiêu diệt vi khuẩn và đạt chuẩn xả loại B theo QCVN 40:2011 trước khi thải ra môi trường qua kênh Tắc Bến Rô.
Quy trình xử lý bùn, tái sử dụng tài nguyên của nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng
Một điểm đáng chú ý trong hệ thống nhà máy Bình Hưng là quy trình xử lý bùn thải hiện đại, tận dụng tối đa tài nguyên và hạn chế tác động đến môi trường. Sau khi cô đặc bằng trọng lực và ly tâm, bùn thải được bơm về bể hỗn hợp, sau đó chuyển sang máy tách nước ly tâm công suất lớn.
Bùn sau khi được tách nước sẽ đưa vào khu vực sản xuất phân compost, sử dụng quy trình lên men vi sinh để biến chất thải thành phân bón hữu cơ, có thể sử dụng trong nông nghiệp hoặc trồng cây xanh đô thị. Nhờ đó, nhà máy không chỉ xử lý nước mà còn tạo ra giá trị kinh tế tuần hoàn, phù hợp xu hướng phát triển hạ tầng xanh và kinh tế tuần hoàn đô thị.
Nhờ hoạt động hiệu quả, nhà máy Bình Hưng đã:
- Giảm mạnh mức độ ô nhiễm tại các kênh Tàu Hủ – Bến Nghé – Kênh Đôi – Kênh Tẻ
- Nâng tỷ lệ nước thải xử lý từ 20,6% (giai đoạn 1) lên 40,8% (giai đoạn 2)
- Dự kiến đến năm 2025 sẽ đạt mức 71,3%, mở rộng lưu vực tới hơn 2.500 ha
- Góp phần giảm thiểu bệnh truyền nhiễm, cải thiện sức khỏe cộng đồng
- Tăng khả năng chống ngập đô thị thông qua hệ thống cống bao hiệu quả
Ngoài ra, hệ thống quan trắc tự động được triển khai đồng bộ giúp kiểm tra chất lượng nước đầu ra 24/7, đảm bảo kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng xả thải.
Đơn vị vận hành, tiềm năng hợp tác và định hướng phát triển
Từ năm 2009, UBND TP HCM đã giao quyền vận hành nhà máy cho Trung tâm điều hành chương trình chống ngập TP HCM và Công ty TNHH MTV Thoát nước đô thị TP HCM. Các đơn vị này phối hợp chặt chẽ với JICA Nhật Bản trong quá trình quản lý kỹ thuật, bảo trì, đào tạo nhân sự và chuẩn bị cho giai đoạn mở rộng tiếp theo.
Tính đến tháng 11/2024, toàn bộ hạng mục thi công giai đoạn 2 đã hoàn tất, chỉ còn chờ các thủ tục pháp lý về cấp phép môi trường, xả thải để bàn giao chính thức cho đơn vị vận hành. TP HCM cũng đang đề xuất gộp 2 giai đoạn thành 1 hệ thống tích hợp, giúp tối ưu nguồn lực và quản lý đồng bộ.
Với định hướng phát triển mở rộng và hiện đại hóa, nhà máy Bình Hưng là địa điểm hấp dẫn cho các nhà thầu và kỹ sư môi trường muốn tham gia cung cấp:
- Thiết bị đo lường – quan trắc môi trường tự động
- Giải pháp xử lý bùn tiên tiến
- Công nghệ tiết kiệm năng lượng trong xử lý nước
- Hệ thống IoT giám sát và vận hành thông minh
Ngoài ra, các đơn vị nghiên cứu, đào tạo kỹ thuật viên, tư vấn dự án cũng có thể hợp tác triển khai các chương trình chuyên môn như: chuyển giao công nghệ xử lý sinh học, đào tạo vận hành hệ thống xử lý nước tự động,…
Kết luận
Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng không chỉ là một công trình hạ tầng quan trọng, mà còn là mô hình tiêu biểu về ứng dụng công nghệ sinh học trong xử lý nước thải đô thị. Với vai trò then chốt trong việc bảo vệ môi trường sống cho hàng triệu người dân TP HCM, nhà máy đã và đang tạo nên giá trị bền vững cả về kỹ thuật, xã hội và kinh tế.
Trong tương lai, khi mở rộng lên công suất 512.000 m³/ngày và tích hợp toàn bộ hệ thống vận hành, Bình Hưng hứa hẹn trở thành trung tâm xử lý nước thải hiện đại nhất Việt Nam, đóng góp tích cực cho sự phát triển bền vững và xanh sạch của đô thị TP HCM.