Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài nguyên và áp lực dân số ngày càng gia tăng, nước sạch không chỉ là nhu cầu thiết yếu mà còn là yếu tố then chốt trong hòa bình, phát triển và ổn định toàn cầu. Ngày Nước Thế Giới (World Water Day) – tổ chức vào ngày 22 tháng 3 hàng năm, là lời nhắc nhở toàn cầu về tầm quan trọng của việc bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước.
Bài viết này của naphoga.shop sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về lịch sử, chủ đề, hoạt động và vai trò của từng cá nhân trong Ngày Nước Thế Giới, đồng thời gợi mở những giải pháp ứng phó với thách thức nước hiện nay.
Lịch sử hình thành Ngày Nước Thế Giới
Năm 1992, tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về Môi trường và Phát triển (UNCED – Earth Summit) tổ chức tại Rio de Janeiro, cộng đồng quốc tế lần đầu tiên chính thức đặt vấn đề về một ngày toàn cầu nhằm nâng cao nhận thức về nước. Cùng năm, nghị quyết A/RES/47/193 được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua, ấn định ngày 22/3 hằng năm là Ngày Nước Thế Giới.
Từ năm 1993, Ngày Nước Thế Giới được tổ chức thường niên và điều phối bởi UN-Water, với sự tham gia của hàng trăm quốc gia, tổ chức quốc tế, chính phủ và cộng đồng.
Chủ đề Ngày Nước Thế Giới qua các năm
Mỗi năm, Liên Hợp Quốc đều lựa chọn chủ đề riêng để phản ánh các vấn đề nổi bật liên quan đến nước:
| Năm | Chủ đề tiếng Anh | Chủ đề tiếng Việt |
| 2019 | Leaving No One Behind | Không để ai bị bỏ lại phía sau |
| 2020 | Water and Climate Change | Nước và biến đổi khí hậu |
| 2021 | Valuing Water | Giá trị của nước |
| 2022 | Groundwater: Making the Invisible… | Nước ngầm – làm rõ điều vô hình |
| 2023 | Accelerating Change | Thúc đẩy thay đổi |
| 2024 | Water for Peace | Nước cho hòa bình |
| 2025 (*) | Preserving Glaciers | Bảo tồn các dòng sông băng |
Việc thay đổi chủ đề mỗi năm giúp thúc đẩy các chiến dịch truyền thông, nghiên cứu và hành động gắn với thực tiễn đang diễn ra tại từng khu vực.
Thách thức toàn cầu về tài nguyên nước
1. 2,2 tỷ người thiếu nước sạch
Theo báo cáo World Water Development Report (WWDR) của UNESCO và UN-Water, hiện nay có khoảng 2,2 tỷ người trên thế giới không được tiếp cận nước uống an toàn. Tình trạng này không chỉ xảy ra ở các quốc gia đang phát triển mà còn ở nhiều khu vực đô thị hóa nhanh, hạ tầng yếu kém.
2. Nước và biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu là một trong những yếu tố làm suy giảm chất lượng và khối lượng nguồn nước. Hiện tượng hạn hán kéo dài, mưa lớn bất thường, tan băng sông băng làm mất cân bằng chu trình nước, ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp, năng lượng, y tế và an ninh lương thực.
3. Ô nhiễm và khai thác quá mức
Tại nhiều quốc gia, ô nhiễm từ nước thải công nghiệp, thuốc trừ sâu, rác thải nhựa đang làm cho hệ sinh thái nước bị suy thoái, mất khả năng tự làm sạch. Bên cạnh đó, khai thác nước ngầm tràn lan mà không có quy hoạch đang gây sụt lún đất, nhiễm mặn và khan hiếm lâu dài.
Vai trò của Ngày Nước Thế Giới trong hành động toàn cầu
1. Tăng cường nhận thức
Thông qua các chiến dịch toàn cầu như #WaterIsLife, #ValuingWater hay #WaterForPeace, Ngày Nước Thế Giới giúp đưa vấn đề nước trở thành mối quan tâm sâu rộng trong xã hội – từ trường học, chính phủ đến doanh nghiệp và cá nhân.
2. Thúc đẩy chính sách và cam kết
Các hoạt động hưởng ứng thường đi kèm với:
- Hội thảo chính sách quốc tế
- Tuyên bố hợp tác xuyên biên giới về nước
- Ký kết các chương trình tài trợ nước sạch ở vùng sâu vùng xa
Ví dụ: Thập kỷ hành động vì nước 2018–2028 của LHQ tập trung vào thúc đẩy hợp tác quốc tế trong quản lý tài nguyên nước.
Hưởng ứng Ngày Nước Thế Giới tại Việt Nam
Chủ đề và hoạt động nổi bật
Việt Nam là quốc gia tích cực tham gia và hưởng ứng Ngày Nước Thế Giới hằng năm. Bộ Tài nguyên và Môi trường thường phát động các hoạt động:
- Treo băng rôn tuyên truyền tại khu dân cư
- Tổ chức hội thảo tại các trường đại học, địa phương
- Phát động phong trào “Sử dụng nước tiết kiệm”
Tình hình tài nguyên nước tại Việt Nam
- Khoảng 98% người dân Việt Nam được tiếp cận nguồn nước cải thiện. Tuy nhiên:
- Tỷ lệ ô nhiễm nước tại nông thôn vẫn còn cao
- Việc quản lý khai thác nước ngầm chưa đồng bộ
- Thiếu dữ liệu cập nhật cho quy hoạch dài hạn
Việc tổ chức Ngày Nước Thế Giới tại Việt Nam chính là cơ hội để đánh giá thực trạng và đưa ra các hành động cụ thể hơn nữa.
Những hành động thiết thực bạn có thể làm
Cấp độ cá nhân
- Tắt vòi khi không sử dụng
- Thu gom nước mưa dùng cho tưới cây, rửa xe
- Không xả rác, dầu mỡ vào cống rãnh
- Chia sẻ thông điệp Ngày Nước Thế Giới trên mạng xã hội
Cấp độ cộng đồng & doanh nghiệp
- Tổ chức ngày hội truyền thông môi trường
- Lắp đặt hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt
- CSR (Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp) về bảo vệ nước
- Khuyến khích sản phẩm tiết kiệm nước (vòi sen, bồn rửa, nhà vệ sinh)
Cấp độ chính sách
- Tăng cường giám sát ô nhiễm nguồn nước
- Hỗ trợ ngân sách cho vùng khan hiếm nước
- Tích hợp dữ liệu nước vào quy hoạch phát triển
FAQ – Giải đáp nhanh
1. Ngày Nước Thế Giới là ngày nào?
Ngày 22 tháng 3 hằng năm, theo nghị quyết của Liên Hợp Quốc năm 1992.
2. Mục đích chính của ngày này là gì?
Nâng cao nhận thức và thúc đẩy hành động vì tài nguyên nước.
3. Ai là người tổ chức chính?
UN-Water điều phối, các chính phủ và tổ chức phối hợp thực hiện.
4. Việt Nam có tham gia không?
Có. Bộ TNMT chủ trì tổ chức các hoạt động hưởng ứng trên toàn quốc.
5. Tôi nên làm gì để hưởng ứng ngày này?
Tiết kiệm nước, truyền thông, tham gia sự kiện, chia sẻ thông điệp.
Kết luận
Nước là nền tảng của sự sống, là tài nguyên vô giá nhưng đang đứng trước nhiều thách thức. Ngày Nước Thế Giới không chỉ là một sự kiện, mà là lời kêu gọi hành động của hàng triệu con người – từ thành thị đến nông thôn, từ chính phủ đến từng cá nhân.
Hãy bắt đầu bằng những hành động nhỏ như tiết kiệm nước, tuyên truyền bảo vệ môi trường nước và đồng hành cùng cộng đồng quốc tế trong nỗ lực gìn giữ nguồn sống của nhân loại.